Przemysł chemiczny w Polsce
wnp.pl
Światowe trendy w branży chemicznej stawiają Polskę w perspektywicznym punkcie pomiędzy rosnącą konkurencją z krajów azjatyckich a sektorem w Europie. W 2012 roku 50 największy koncern osiągnął 961,8 miliarda dolarów przychodów. Obecnie kluczowymi rynkami są Azja i Ameryka Północna. Od połowy lat osiemdziesiątych światowy przemysł chemiczny rósł w tempie ok. 3 tys. 7% rocznie, aby osiągnąć 2,4 bln euro w 2010 roku. Przeważająca część tego wzrostu przypada na kraje azjatyckie, które obecnie odpowiadają za prawie połowę światowej sprzedaży produktów przemysłu chemicznego i do 2030 roku mogą zdobyć 2/3 rynku światowego.
Przegląd sektora chemicznego
Produkcja sprzedana polskiego przemysłu chemicznego w 2012 roku wyniosła 131 mld zł. W połowie 2013 roku liczba firm wynosiła 11 tys. Ponad 70% z nich zajmowało się przetwórstwem gumy i tworzyw sztucznych. W segmencie chemicznym możemy zaobserwować znaczną koncentrację. Kluczowymi producentami w Polsce są spółki z udziałem Skarbu Państwa.
Polski sektor chemiczny ma wieloletnią tradycję. Wystarczy wspomnieć założyciela sektora naftowego Ignacego Łukasiewicza. To właśnie w Polsce po raz pierwszy na masową skalę zastosowano ropa naftowa. Obecnie dominującymi sektorami przemysłu chemicznego są sektory petrochemiczny, tworzyw sztucznych i nawozowy. Udział przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego jest nadal stosunkowo niewielki w porównaniu z powyższymi trzema.
W ostatnim czasie branża chemiczna jest wyraźnie zainteresowana inwestycjami w poprawę efektywności energetycznej i spełnienie surowych wymagań środowiskowych, w tym związanych z emisją. Wynika to z jednej strony z presji na zwiększenie rentowności i produktywności, a z drugiej z coraz bardziej restrykcyjnych norm środowiskowych. Tempo zmian w polskim przemyśle chemicznym potwierdza twierdzenie, że jest to jeden z sektorów najbardziej nastawionych na inwestycje. W całkowitej produkcji przemysłowej sektor chemiczny ustępuje jedynie branży spożywczej.
Najważniejsze firmy sektora chemicznego
W 2019 r. sektor chemiczny zapewnił blisko ćwierć miliona miejsc pracy (247 tys.), z ogólną tendencją wzrostową. Dynamika wzrostu w latach 2015-2019 była ujemna tylko w przypadku produkcji wyrobów farmaceutycznych. W ostatnim czasie wzrosła również wydajność pracy w całym sektorze chemicznym, osiągając najwyższy poziom dla produkcji chemikaliów (786 tys. zł na osobę w 2019 r.). Do najważniejszych firm z sektora należą:
- Tarnowski Ośrodek Przemysłowy. Główne założenie ośrodka to stworzenie warunków, które miałby nakłonić firmy z branży chemicznej, budowlanej i elektrycznej do lokowania swoich projektów produkcyjnych w Tarnowie i okolicach.
- Pomorski Klaster BioEcoChemiczny (BioEcoChem). BioEcoChem to zgrupowanie przedstawicieli branż biotechnologii, farmacji, chemii, kosmetyki i ochrony środowiska z okolic Pomorza.
- Zachodniopomorski Klaster Chemiczny „Zielona Chemia”. Zachodniopomorski Klaster Chemiczny „Zielona Chemia” jest zgrupowaniem osób fizycznych i instytucji. Głównym celem klastra jest integrowanie środowiska przedsiębiorców z branży chemicznej z okolic Pomorza Zachodniego i firm pokrewnych oraz współpracujących z tym sektorem.
- Klaster Chemii Specjalistycznej „CHEM-STER”. Chem-ster został założony w sierpniu 2013 roku. Przewodnim celem klastra jest zacieśnianie współpracy jednostek naukowych, firm i otoczenia biznesowego w celu rozwoju a także prowadzenia prac badawczo-rozwojowych i zdobywanie następnie środków na ich finansowanie.
Perspektywy rozwojowe
W Polsce przemysł chemiczny ma duże możliwości rozwoju. Udział sektora w produkcji przemysłowej całego kraju jest poniżej przeciętnego poziomu w innych krajach. Produkcja europejska stanowi około 24% światowej produkcji chemicznej, podczas gdy w Polsce tylko 2%. Jednocześnie Polska jest krajem, który ma największe szanse na wykorzystanie gazu łupkowego. Licencje na poszukiwanie gazu łupkowego rozprowadzało Ministerstwo Środowiska.
Po wejściu Polski do UE rodzimy przemysł chemiczny zainteresował się wyraźnie inwestycjami w poprawę efektywności energetycznej i spełnienie surowych wymagań środowiskowych, w tym emisyjnych. Kolejne inwestycje będą realizowane w fazie rozwoju. Tempo zmian w polskiej chemii upoważnia do stwierdzenia, że jest to jedna z najbardziej proinwestycyjnych gałęzi przemysłu.
